Τροφές που ωφελούν την υγεία της καρδιάς σύμφωνα με τους καρδιολόγους

Η μελέτη της επίδρασης της τροφής στην ανθρώπινη υγεία αποτελεί δύσκολο εγχείρημα γιατί, σε αντίθεση με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της ζωής τους τρώνε ό,τι εκείνοι επιλέξουν και ασθένειες όπως η στένωση των αρτηριών, η αθηροσκλήρωση, αναπτύσσονται εδώ και πολλές δεκαετίες παρόλο που αναλυτικές και μεθοδικές επιστημονικές μελέτες πραγματοποιούνται συνεχώς. Επιπλέον, υπάρχουν και διάφορα άλλα δεδομένα και διαφημιστικά συμφέροντα που επηρεάζουν αλλά και αμφισβητούνται. Η συσσωρευμένη έρευνα ωστόσο, οι επιδημιολογικές, μελέτες περιπτώσεων, οι τυχαιοποιημένες μελέτες ελέγχου ή εκείνες της μακροπρόθεσμης προοπτικής κλπ., έχουν σαφώς εμπλουτίσει τις γνώσεις μας σε μεγάλο βαθμό.

Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων από το American College of Cardiology Nutrition & Lifestyle Workgroup του Συμβουλίου Πρόληψης Καρδιαγγειακών Ασθενειών μελέτησε τα στοιχεία και συζήτησε τις αντιπαραθέσεις στις διατροφικές τάσεις την περασμένη χρονιά. Φέτος δημοσίευσαν, ως συνέχεια, ένα άρθρο στο Journal of the American College of Cardiology στο οποίο καλύπτουν θέματα για τα οποία συχνά ρωτάμε τους γιατρούς. Η ομάδα συγκέντρωσε τα αποδεικτικά στοιχεία, επανεξέτασε, συζήτησε και κατέληξε σε συμπεράσματα ώστε να καθοδηγήσει τους γιατρούς και κατά συνέπεια και τους ασθενείς τους. Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικά από αυτά.

Είναι τα γαλακτοκομικά καλά για την καρδιά μας;

Η μελέτη των γαλακτοκομικών προϊόντων και η υγεία της καρδιάς συχνά γίνεται μέσα από από δοκιμές που υποστηρίζονται από τη βιομηχανία και οι περισσότερες από αυτές είναι παρατηρητικές. Φαίνεται ότι δεν υπάρχει σαφής συναίνεση στα δημοσιευμένα δεδομένα ή μεταξύ των εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις επιπτώσεις των γαλακτοκομικών προϊόντων στην καρδιαγγειακή νόσο. Αν και εκείνα που έχουν χαμηλά λιπαρά βρέθηκαν να μειώνουν σημαντικά την αρτηριακή πίεση, άλλες μελέτες έχουν βρει μια σύνδεση μεταξύ της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και της αυξημένης LDL χοληστερόλης, των καταγμάτων και της θνησιμότητας από διάφορα αίτια. Είναι σημαντικό, ωστόσο, να υπάρχει γενική συναίνεση στο ότι τα πλήρη λιπαρά γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν μείζονες πηγές κορεσμένων λιπαρών και νατρίου κυρίως στη δίαιτα των ανθρώπων στις Η.Π.Α. και έτσι πρέπει να περιοριστούν.

Η ζάχαρη αποτελεί πρόβλημα;

Καταναλώνουμε σήμερα 25 φορές περισσότερη ζάχαρη σε σύγκριση με 250 χρόνια πριν. Η ζάχαρη προστίθεται στο 75% των επεξεργασμένων τροφίμων, αλλά είναι τα αναψυκτικά που παρέχουν περίπου το μισό του συνόλου της προστιθέμενης ζάχαρης στην αμερικανική διατροφή. Η υπερβολική προσθήκη ζάχαρης έχει συνδεθεί με καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια, κάτι που βρίσκει σύμφωνη και αυτή την ομάδα εμπειρογνωμόνων η οποία συνιστά: "Πρέπει να περιορίσουμε την προστιθέμενη ζάχαρη σε ποσοστό μικρότερο του 10% των θερμίδων και κατά προτίμηση σε λιγότερες από 100 θερμίδες ημερησίως για τις γυναίκες και λιγότερες από 150 θερμίδες για τους άνδρες. Οι γιατροί θα πρέπει να συστήσουν κατανάλωση μιας δίαιτας με χαμηλή πρόσληψη επεξεργασμένων τροφίμων, προσεκτική επιλογή τροφίμων χωρίς ή με χαμηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα σε οποιαδήποτε μορφή και εξάλειψη των σακχαρούχων ποτών.

Μπορούμε να πίνουμε καφέ ή τσάι;

Ο καφές και το τσάι πέρασε το τεστ των ειδικών με επιτυχία, αρκεί να μην προσθέτουμε ζάχαρη ή γάλα. Η κατανάλωση καφέ με μέτρο συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας γενικότερα αλλά και από καρδιαγγειακά νοσήματα. Δεν συνδέεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο αρρυθμιών, υπέρταση ή υπερλιπιδαιμία. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα ποτά με βάση τον καφέ ενδέχεται να περιέχουν περίσσεια σακχάρων και λιπών που μειώνουν τα οφέλη για την υγεία.

Είναι τα ενεργειακά ποτά ασφαλή;

Τα περισσότερα ενεργειακά ποτά είναι ένα μείγμα καφεΐνης, βιταμίνες, νερό και γλυκαντικά. Έχουν συσχετιστεί με υψηλή αρτηριακή πίεση, μη φυσιολογικούς καρδιακούς ρυθμούς, επιληπτικές κρίσεις, διέγερση, ακόμη και θάνατο. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συμβουλεύει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να τα αποφεύγουν. Η παρούσα επιστημονική ομάδα θεωρεί επίσης ότι θα πρέπει να αποφεύγονται μέχρι να διεξαχθεί πιο οριστική έρευνα, καθώς προς το παρόν, φαίνεται να υπάρχουν κάποιες ενδείξεις βλάβης.

Τι γίνεται με το αλκοόλ;

Η σχέση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και της υγείας της καρδιάς είναι περίπλοκη και παρόλο που μερικές μελέτες έχουν δείξει μειωμένη καρδιακή νόσο με μέτρια κατανάλωση κρασιού, ακόμη και μέτρια πρόσληψη έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού στις γυναίκες. Οι εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για να συνιστούν συγκεκριμένα αλκοολούχα ποτά για μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και σίγουρα δεν θα πρέπει κανείς να ξεκινά να καταναλώνει αλκοόλ για να έχει – θεωρητικά – κάποια οφέλη για την καρδιά, ενώ για όσους ήδη πίνουν, η κατανάλωση πρέπει να είναι περιορισμένη και να γίνεται κατά προτίμηση με τα γεύματα. Η ανάμειξη αλκοολούχων ποτών με αναψυκτικά, κρέμες και γλυκαντικά επηρεάζει αρνητικά τα όποια οφέλη για την υγεία.

Πρέπει να τρώμε μανιτάρια;

Υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα μανιτάρια, καθώς, πέρα από τη νόστιμη γεύση τους, μελέτες έχουν δείξει ότι μπορούν να προστατεύσουν την καρδιά, καθώς ρυθμίζουν την ανοσολογική απάντηση, μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης και την αρτηριακή πίεση. Μπορούν επίσης να παρέχουν βιταμίνη D. Η θέση των εμπειρογνωμόνων είναι ότι παρόλο που δεν υπάρχουν αναμφισβήτητα στοιχεία βελτίωσης της υγείας των καρδιαγγειακών ασθενειών, τα μανιτάρια μπορεί να σχετίζονται με τη βελτίωση των φλεγμονωδών και αντιοξειδωτικών οδών και μπορεί να έχουν ευεργετικές επιδράσεις στους γνωστούς παράγοντες κινδύνου από την καρδιαγγειακή νόσο. Προσοχή θα πρέπει φυσικά να δοθεί στα δηλητηριώδη είδη.

Ποια άλλα τρόφιμα φιλικά για την καρδιά πρέπει να βάλουμε στη διατροφή μας;

Τα όσπρια και τη σόγια. Είναι φθηνά, πλούσια σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες, ενώ μελέτες έχουν συνδέσει την κατανάλωσή τους με χαμηλότερο σωματικό βάρος, μειωμένη χοληστερόλη, κίνδυνο καρδιακής προσβολής και αρτηριακή πίεση. Το συμπέρασμα των συγγραφέων της παρούσας μελέτης είναι ότι η κατανάλωσή τους σχετίζεται με τη μείωση της εμφάνισης της στεφανιαίας καρδιακής νόσου), τη βελτίωση της γλυκόζης στο αίμα, της LDL-C (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης "κακής" χοληστερόλης), της συστολικής πίεσης του αίματος αλλά και του σωματικού βάρους. Τα όσπρια πρέπει να αποτελούν μέρος οποιασδήποτε δίαιτας που στοχεύει στην προαγωγή της καρδιομεταβολικής υγείας. Παρόμοια, τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα - από τα ψάρια ή τις φυτικές πηγές όπως ο λιναρόσπορος και τα καρύδια,- μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων όταν αποτελούν μέρος μιας υγιεινής διατροφής.

Οι καρδιακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Ευτυχώς ο κίνδυνος καρδιακής νόσου μεταβάλλεται εύκολα από την υγιεινή διατροφή και τον τρόπο ζωής. Μια υγιεινή για την καρδιά δίαιτα - περισσότερα φυτικά τρόφιμα, δημητριακά ολικής αλέσεως, ίνες και υγιή λίπη, έλεγχος της μερίδας, λιγότερη ζάχαρη κλπ. - σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση, αποδεικνύεται ότι κρατούν τις αρτηρίες και την καρδιά μας νέα και είναι ένα «φάρμακο» χωρίς παρενέργειες. Το αντίθετο μάλιστα: οι «παρενέργειες» μιας υγιεινής διατροφής και της σωματικής δραστηριότητας περιλαμβάνουν καλύτερη διάθεση, παραγωγικότητα, εγρήγορση και γενική ευημερία.

Φωτεινή Πουρνάρα