Τσικνοπέμπτη: Tο έθιμο της απόλυτης κρεατοφαγίας

11 ημέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα, την δεύτερη εβδομάδα του Τριωδίου  που ονομάζεται «Κρεατινή»,  γιορτάζεται η Τσικνοπέμπτη ως ημέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς καθώς πλησιάζει η Σαρακοστή πριν το Πάσχα. Τότε ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα και την Καθαρή Δευτέρα. Η λογική πολλών διατροφικών συνηθειών ακόμη και στη σημερινή εποχή σχετίζεται με την «ευλαβική» τήρηση των περιόδων νηστείας  τα παλαιότερα χρόνια. Η επιλογή της Πέμπτης ως καθιερωμένης ημέρας του συγκεκριμένου εορτασμού έγινε επειδή οι νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής θεωρούνται πολύ σημαντικές από την ορθόδοξη εκκλησία, οπότε επέλεξαν την ενδιάμεση μέρα, δηλαδή την Πέμπτη. Το όνομα Τσικνοπέμπτη αποτυπώνει τον χαρακτήρα του εορτασμού της ημέρας αυτής που επιβάλλει την κατανάλωση άφθονου λιπαρού κρέατος ψημένου στα κάρβουνα, ώστε κατά το ψήσιμο, να βγάλει την απαραίτητη «τσίκνα». 

 Η Αποκριά, το γνωστό μας Τριώδιο, περιλαμβάνει χρονικά 3 εβδομάδες, την Προφωνή ή και Απολυτή, την Κρεατινή ή Κρεοφάγο και τη Τυρινή ή Τυροφάγο. Η πρώτη εβδομάδα λέγεται και Προφωνή γιατί στα βυζαντινά χρόνια διαλαλούσαν τον ερχομό της Αποκριάς, ώστε να προμηθευτούν όλοι ζώα για τη γιορτή.  Την Κυριακή μετά την Τσικνοπέμπτη, τρώμε κρέας για τελευταία φορά πριν το Πάσχα. Στα παλιά χρόνια, και τις δύο αυτές ημέρες οι  χριστιανοί συνήθιζαν να κάνουν τραπέζια με κρέατα, όχι μόνο γιατί τελείωνε η κρεοφαγία αλλά και γιατί συνηθιζόταν να προσφέρουν νεκρόδειπνα στη μνήμη των πεθαμένων. Την επόμενη εβδομάδα, την «Τυρινή»,  επιτρέπονται μόνο αυγά και γαλακτοκομικά και από την Καθαρά Δευτέρα αρχίζει η δύσκολη νηστεία των πενήντα ημερών μέχρι το Πάσχα.

Ετυμολογικά η λέξη Αποκριά σημαίνει αποχή από το κρέας και σηματοδοτεί την έναρξη της 40ήμερης νηστείας πριν το Πάσχα. Και η λέξη Καρναβάλι (Carnival) συνδέεται με την Αποκριά, καθώς προέρχεται από το λατινικό carnem levare που δηλώνει επίσης την αποχή από το κρέας. Οι ρίζες των εκδηλώσεων αυτών βρίσκονται, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, στην αρχαία Ελλάδα και είναι συνυφασμένες με τη Διονυσιακή λατρεία και τις βακχικές γιορτές που τοποθετούνται στις αρχές της άνοιξης και οι οποίες επιβίωσαν με παραλλαγές μέχρι και τα χριστιανικά χρόνια. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης». Μαζί με τους διάφορους τρόπους προετοιμασίας του κρέατος ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις, υπάρχει και η παράδοση του μασκαρέματος που έχει τις ρίζες του στις ειδωλολατρικές γιορτές για να διώξουν τα κακά πνεύματα του χειμώνα και να εξασφαλίσουν μια καλή σοδειά.