Η Σαρακοστή των Χριστουγέννων

Τα Χριστούγεννα, μαζί  με το Πάσχα, είναι οι κορυφαίες γιορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας.  Την ξεχωριστή αυτή ημέρα, «ο Θεός γίνεται άνθρωπος ώστε να γίνει ο άνθρωπος θεός κατά χάριν», σύμφωνα με τους άγιους πατέρες.  Λόγω της ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας της γιορτής των Χριστουγέννων και υπό την επίδραση της χρονικά παλιότερης Μεγάλης Τεσσαρακοστής του Πάσχα, καθιερώθηκε μια προπαρασκευαστική περίοδος κατά την οποία οι πιστοί ετοιμάζονται να υποδεχθούν την έλευση του Σωτήρα Χριστού και να μεταφερθούν νοητά στο σπήλαιο της Βηθλεέμ.  Είναι μια περίοδος που διαρκεί 40 ημέρες, ονομάζεται Σαρακοστή των Χριστουγέννων και αρχίζει στις 15 Νοεμβρίου κάθε χρόνο.

Από τους πρώιμους εκκλησιαστικούς χρόνους για να κοινωνήσει κάποιος θα έπρεπε να έχει νηστέψει για λίγες ημέρες. Από τον 6ο αιώνα στα μοναστήρια είχε καθιερωθεί νηστεία σαράντα ημερών, η οποία κατά τον 12ο αιώνα επεκτάθηκε σε όλους τους Χριστιανούς της Ανατολής. Έτσι, η νηστεία των Χριστουγέννων ξεκινά την επομένη της εορτής του Αγίου Φιλίππου, στις 15 Νοεμβρίου.  Οι σχετικοί εκκλησιαστικοί ύμνοι θυμίζουν στους πιστούς ότι έχουν πάρει μεταφορικά το δρόμο προς τη Βηθλεέμ, δηλαδή την Εκκλησία, ώστε να αναγεννηθούν μέσω της γέννησης του Θεανθρώπου.

Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες της συγκεκριμένης νηστείας πάνε πίσω στον 5ο αιώνα για τη Δύση και στον 6ο για την Ανατολή με διάφορες σχετικές αναφορές από συγγραφείς όπως ο Αναστάσιος Σιναΐτης, ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρος ο Ομολογητής, ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης και ο πατριάρχης Ατνιοχείας Θεόδωρος Βαλσαμών.   Αρχικά, η νηστεία ήταν ολιγοήμερη και ο Θεόδωρος Βαλσαμών αναφέρει ότι στην εποχή του (12ος αιώνας) ήταν επταήμερη.  Αργότερα, επεκτάθηκε σε 40 ημέρες ώστε να λάβει και αυτή το αντίστοιχο ειδικό βάρος με εκείνο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Κατά τη διάρκεια της  νηστείας αυτής από τις 15 Νοεμβρίου έως και την παραμονή των Χριστουγέννων που ονομάζεται και «νηστεία του αγίου Φιλίππου», δεν επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών και αυγών. Επιτρέπεται να τρώμε ψάρι, με εξαίρεση την Τετάρτη και την Παρασκευή. Η κατανάλωση ψαριών επιτρέπεται έως και την 17η Δεκεμβρίου .  Επίσης το ψάρι επιτρέπεται και στην εορτή των Εισοδείων της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου , ακόμη και αν η γιορτή αυτή πέσει Τετάρτη ή Παρασκευή.  Νηστεύουμε ακόμη και την παραμονή των Χριστουγέννων ως ημέρα ανάτασης και προετοιμασίας για το μεγάλο γεγονός της επόμενης ημέρας.

Φωτεινή Πουρνάρα