Τι συμβολίζει το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών;

Το αυγό σε όλες σχεδόν τις αρχαίες κοσμογονίες συμβόλιζε την γέννηση του σύμπαντος και της ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων πού ήταν ένα φίδι τυλιγμένο γύρω από ένα "αυγό", που παρέπεμπε στον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα. Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, συμβόλιζε τον νεόφυτο που την στιγμή της μύησης έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός άνθρωπος γεννιόταν. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, Πέρσες, Φοίνικες και Ινδουιστές πίστευαν ότι ο κόσμος ξεκίνησε από ένα τεράστιο αυγό.  Έτσι, το αυγό ως σύμβολο της νέας ζωής υπάρχει εδώ και αιώνες.  Τα στοιχεία μπορεί να διαφέρουν, αλλά οι περισσότεροι πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο το χρησιμοποιούν ως σύμβολο της αναγέννησης. Το Πάσχα γιορτάζεται πάντα την άνοιξη, όταν η γη αποκατασταθεί μετά από ένα μακρύ, κρύο χειμώνα γι’ αυτό και το αυγό έχει γίνει συνώνυμο με την άφιξη της Άνοιξης.

Από τη χριστιανική προοπτική, το αυγό συμβολίζει τον ερμητικά κλειστό τάφο του Χριστού, που όμως μέσα του κρύβει «Ζωή» και αντιπροσωπεύει την ανάσταση.  Οι Χριστιανοί αγκάλιασαν το σύμβολο των αυγών και το παρομοίωσαν με τον τάφο από τον οποίο αναστήθηκε ο Ιησούς. Ο Άγιος Αυγουστίνος περιέγραψε για πρώτη φορά την Ανάσταση του Χριστού από τους νεκρούς ως ένα νεοσσό που σπάει και ξεπηδά μέσα από ένα αυγό. Το ορθόδοξο έθιμο θέλει τους πιστούς να έχουν όλοι από ένα βαμμένο κόκκινο αυγό στο χέρι και να το τσουγκρίζουν μεταξύ τους, αναφωνώντας «Χριστός Ανέστη» και απαντώντας «Αληθώς Ανέστη». Όσα αυγά παραμένουν γερά αποτελούν το σύμβολο της Ανάστασης, ενώ εκείνα που σπάνε, συμβολίζουν τις πύλες της κόλασης που καταστρέφονται από την Ανάσταση του Χριστού. Για πολλούς, το τσούγκρισμα πρέπει να γίνεται μόνο «μύτη με μύτη», όπως επιβάλλει το έθιμο που κρατά από τον 13ο αιώνα και πρωτοεμφανίστηκε στο Βυζάντιο. Στη συνέχεια, η νοικοκυρά παίρνει από το εικονοστάσι το περσινό κόκκινο αβγό και βάζει ένα καινούριο. Το παλιό, το σπάει κι όλοι πρέπει να δοκιμάσουν απ’ αυτό. Τα τσόφλια δεν πετάγονται, επειδή έχουν, όπως πιστεύεται, μαγική δύναμη: Συνήθως τα ρίχνουν στις ρίζες των δέντρων κι εξασφαλίζουν έτσι καλή παραγωγή. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική παράδοση θέλει το πρώτο αυγό που βάφεται σε κάθε σπίτι, να ανήκει στην Παναγία και να μην επιτρέπεται να τσουγκριστεί.

Η μεταφορική σημασία του σπασίματος του κελύφους των αυγών για τους Πατέρες της Εκκλησίας, έγκειται στο ότι τα αυγά του Πάσχα, θα πρέπει να σπάσουν, να αποφλοιωθούν, να αποκαλυφθούν. Το σφιχτό κέλυφος της αμαρτίας και του θανάτου που είχε κρατήσει την ανθρωπότητα αιχμάλωτη για τόσο πολύ καιρό, θα πέσει θρυμματισμένο από τη δύναμη της ανάστασης του Ιησού. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, η Κυριακή του Πάσχα είναι μια μέρα ξεσπάσματος και απελευθέρωσης, μια εορταστική συνάντηση.

Φωτεινή Πουρνάρα