Κρέας ή γάλα; τι προτιμούσαν οι προϊστορικοί Έλληνες;

Πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη διεπιστημονικής ομάδας επιστημόνων και αρχαιολόγων από τα Πανεπιστήμια του Bristol, του York και του γαλλικού CNRS (Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας) που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ, κατέγραψε εκτεταμένη παραγωγή γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων γάλακτος στη Νότια Ευρώπη από την έναρξη της γεωργίας - περίπου 9.000 χρόνια πριν. Στη μελέτη συμμετείχε η Ντουσάνκα-Χριστίνα Ούρεμ-Κώτσου, επίκουρη καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Οι ερευνητές κατέγραψαν εκτεταμένη παρουσία οργανικών λιπιδίων σε 567 θραύσματα από σκεύη μαγειρέματος, καθώς και υπολείμματα οστών εξημερωμένων ζώων σε 82 τοποθεσίες στην Μεσόγειο και την εγγύς Ανατολή.

Η σημασία του κρέατος και της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων στην περιοχή της Νεολιθικής Μεσογείου παραμένει θέμα συζήτησης και έρευνας μεταξύ των επιστημόνων και των αρχαιολόγων.  Η μελέτη αυτή έδειξε ότι η έλξη για το γάλα μπορεί να έκανε τους προϊστορικούς κατοίκους της περιοχής να εξημερώσουν μηρυκαστικά ζώα όπως αγελάδες , πρόβατα και κατσίκες. «Όταν άρχισαν να παράγουν τρόφιμα στην περιοχή της βόρειας Μεσογείου, το γάλα ήταν ένας σημαντικός πόρος για αυτές τις πρώτες αγροτικές κοινότητες,« σχολίασε η Dr. Cynthianne Spiteri, μια από τους επικεφαλής συντάκτες της μελέτης. Η συνάδελφός της, Dr. Mélanie Roffet-Salque σημειώνει πως σε αυτή την μελέτη ενσωματώθηκαν, για πρώτη φορά, τα ευρήματα των αναλύσεων των λιπιδίων που εντοπίστηκαν σε εκατοντάδες μαγειρικά σκεύη με το σχηματισμό κοπαδιών ζώων στην περιοχή, με βάση τα υπολείμματα από πρόβατα, κατσίκες και βοοειδή. «Οι προηγούμενες μελέτες μας απέδειξαν ότι η χρήση του γάλακτος επικεντρωνόταν στην Εγγύς Ανατολή κατά την έβδομη χιλιετία π.Χ., και αυτή η νέα έρευνα δίνει έμφαση στην ύπαρξη ποικίλων χρήσεων των ζωικών προϊόντων στη Νεολιθική Βόρεια Μεσόγειο" πρόσθεσε ο καθηγητής Richard Evershed, από το Πανεπιστήμιο τουBristol. «Παραγωγή γάλακτος γινόταν τόσο στα ανατολικά όσο και δυτικά της περιοχής, αλλά, προς έκπληξή μας, εξακολουθεί να είναι οριακά ανιχνεύσιμη στη Βόρεια Ελλάδα, όπου τα λιπίδια από κατσαρόλες και τα οστά ζώων λένε την ίδια ιστορία: η παραγωγή κρέατος αποτελούσε την κύρια δραστηριότητα, όχι η παραγωγή γάλακτος».

Τα πολλά οστά χοίρων που ανακαλύφθηκαν τεκμηριώνουν την θεωρία μεγαλύτερης παραγωγής και κατανάλωσης κρέατος παρά γάλακτος.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους τα ευρήματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά είναι το γεγονός ότι, μεγάλο μέρος του σύγχρονου πληθυσμού στην περιοχή αυτή έχουν δυσανεξία στη λακτόζη και δεν μπορεί να αφομοιώσει το γάλα. Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι αυτό ίσχυε και κατά τη διάρκεια της πρώιμης Νεολιθικής περιόδου, αν και αυτό μένει να επιβεβαιωθεί μέσω γενετικών ελέγχων στους αρχαίους σκελετούς. Παρόλα αυτά, οι Νεολιθικοί πληθυσμοί της περιοχής εκμεταλλεύονταν σίγουρα το γάλα, καθώς έχουν εντοπιστεί οργανικά υπολείμματα στα σκεύη που χρησιμοποιούσαν. «Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι η δυσανεξία στη λακτόζη σαφώς δεν αποτέλεσε εμπόδιο για τη χρήση του γάλακτος», είπε η Dr. Roffet-Salque. «Το μεγάλο ερώτημα που παραμένει είναι το πώς οι Νεολιθικοί αυτοί αγρότες επεξεργάζονταν το γάλα ώστε να είναι εύγευστο».