Πώς η διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ψυχικής υγείας

Η κατανόηση της ψυχικής υγείας - τι την υπονομεύει και τι την προωθεί - μετασχηματίζεται από την αυξανόμενη αναγνώριση ότι είμαστε ολοκληρωμένα βιοψυχο-κοινωνικά-πνευματικά όντα. Όλες οι διαστάσεις του εαυτού μας - από την προγεννητική έως τη συμμετοχή στο περιβάλλον στο οποίο ζούμε - διαμορφώνουν τις συναισθηματικές και ψυχικές μας εμπειρίες, ολόκληρη δηλαδή την ψυχολογία μας. Μεταξύ των σημαντικότερων πηγών επιρροής, που παραβλέπονται συχνά από τους γιατρούς, είναι και το πώς τα τρόφιμα που καταναλώνουμε επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία. Είναι ενδιαφέρον ότι μια πρόσφατη έρευνα επιβεβαιώνει την παλιά παροιμία, "είσαι αυτό που τρως".

Μια βρετανική μελέτη που ανέλυσε δεδομένα από σχεδόν 46.000 άτομα διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει κάποια μεμονωμένη δίαιτα που να έχει το μονοπώλιο στην ενίσχυση της διάθεσης και στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Ο τρόπος με τον οποίο η διατροφή επηρεάζει τη διάθεση είναι μια περιοχή στην οποία επικεντρώνονται οι επιστημονικές έρευνες το τελευταίο διάστημα, ειδικά με το ενδιαφέρον που προκαλείται από τις δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες, τη Μεσογειακή Διατροφή και όλες τις προτάσεις για «ολόκληρα», ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα. Αλλά εάν μια δίαιτα λειτουργεί αποφασιστικά καλύτερα από τις υπόλοιπες παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.

Η τελευταία έρευνα ήταν μια μετα-ανάλυση, που σημαίνει ότι ανέλυσε δεδομένα από διάφορες τυχαιοποιημένες και ελεγχόμενες προηγούμενες μελέτες που επικεντρώθηκαν σε παρόμοιες ερωτήσεις. Οι ερευνητές επέλεξαν 16 μελέτες για να συμπεριλάβουν στην ανάλυση, που όλες αναζητούσαν διατροφικούς συσχετισμούς με βελτιώσεις στην ψυχική υγεία, συγκεκριμένα μια μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους και περιπτώσεις στις οποίες οι δύο καταστάσεις αλληλεπικαλύπτονται. Τα δεδομένα κάλυψαν διάφορα είδη δίαιτας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αποσκοπούσαν κυρίως στη μείωση της πρόσληψης ανθυγιεινών τροφών, στη βελτίωση της πρόσληψης θρεπτικών συστατικών και/ή σε εκείνων που στόχευαν στον περιορισμό της πρόσληψης θερμίδων για την επίτευξη απώλειας βάρους. Εκείνες που απέκλειαν ολόκληρες ομάδες τροφίμων ή επικεντρώνονταν περισσότερο σε ένα είδος τροφής (όπως η κατανάλωση ψαριών σε κάθε γεύμα) δεν συμπεριλήφθηκαν σκόπιμα στην ανάλυση.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όλοι οι τύποι των διαιτητικών προσεγγίσεων που εξετάστηκαν σε αυτή τη μελέτη είχαν σχεδόν ίσες επιπτώσεις στη μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης, αλλά τα συμπτώματα του άγχους δεν βελτιώθηκαν σημαντικά.  "Η υιοθέτηση μιας πιο υγιεινής διατροφής μπορεί να ενισχύσει τη διάθεση των ανθρώπων", δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης, Joseph Firth, επίτιμος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Manchester. "Ωστόσο, δεν έχει σαφή αποτελέσματα στο άγχος." Οι ερευνητές περιγράφουν τα αποτελέσματα ως "καλά νέα" και ως αποδεικτικά στοιχεία ότι "εξαιρετικά ειδικές ή εξειδικευμένες δίαιτες είναι περιττές για τον μέσο άνθρωπο. Αντ’ αυτού, με το να κάνουμε απλές αλλαγές είναι εξίσου επωφελείς για την ψυχική υγεία ", πρόσθεσε ο Δρ. Firth. "Ειδικότερα, η κατανάλωση περισσότερων θρεπτικών γευμάτων με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και λαχανικά, μειώνοντας ταυτόχρονα το fast food και τα επεξεργασμένα σάκχαρα, μπορεί να επαρκούν για την αποφυγή των δυνητικά αρνητικών ψυχολογικών επιπτώσεων μιας διατροφής με junk food».

Η έρευνα έδειξε επίσης ότι η δίαιτα σε συνδυασμό με την άσκηση παρήγαγαν καλύτερα αποτελέσματα από τη διατροφή μόνη της και ότι «οι μελέτες στις γυναίκες είχαν σημαντικά μεγαλύτερα οφέλη από τις διαιτητικές παρεμβάσεις για τα συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους». Ενώ αποδεικνύεται όλο και περισσότερο ότι η δίαιτα σε συνδυασμό με την άσκηση παράγει καλύτερα αποτελέσματα ψυχικής υγείας, η διαφορά στα αποτελέσματα μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, είναι ένα μυστήριο. "Δεν είμαστε σίγουροι για ποιο λόγο κάποια από τα δεδομένα μας έδειξαν σημαντικά μεγαλύτερα οφέλη από τη δίαιτα για τις γυναίκες", δήλωσε ο Firth, προσθέτοντας ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να αντιμετωπιστούν αυτά και άλλα ασαφή θέματα που η μελέτη αυτή δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει. Γιατί, π.χ., τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι περισσότερο εύπλαστα στις διαφορετικές διατροφικές προσεγγίσεις ενώ το άγχος παραμένει ανθεκτικό, όλα αυτά είναι ένα ζήτημα ανοιχτό για έρευνα.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι στις μελέτες συμπεριλήφθηκαν κλινικές και μη κλινικές περιπτώσεις κατάθλιψης, αλλά τα σημαντικότερα οφέλη συνδέθηκαν με βελτιώσεις σε μη κλινικές περιπτώσεις. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να εξετάσουμε τις επιδράσεις των διαιτητικών παρεμβάσεων σε άτομα με κλινικά διαγνωσμένες ψυχιατρικές καταστάσεις", πρόσθεσε ο Firth. Συνολικά, αυτά τα αποτελέσματα καταλήγουν στο επιστημονικό συμπέρασμα ότι η βελτίωση της διατροφής μπορεί να ενισχύσει τη διάθεση και ότι μαζί με την άσκηση, μπορεί να την ενισχύσει ακόμα περισσότερο. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychosomatic Medicine.

Φωτεινή Πουρνάρα