Μια σύντομη ιστορία του πρώτου θαύματος στον κόσμο των τροφίμων, του ψωμιού

Η ιστορία του ψωμιού ξεκινά με την Άνω Παλαιολιθική εποχή, στη μέση των Προϊστορικών Χρόνων. Ίχνη ψωμιού χωρίς προζύμι που χρονολογούνται από το 30.000 π.Χ. βρέθηκαν σε αρκετές τοποθεσίες. Οι άνθρωποι έτρωγαν σιτηρά στην ακατέργαστη μορφή τους, χωρίς καμία προετοιμασία και το προϊστορικό ψωμί ήταν στην πραγματικότητα ένας χυλός από ακατέργαστους άγριους κόκκους συνθλιμμένους και ανακατεμένους με νερό. Μια μέρα, οι άνθρωποι αποφάσισαν να ψήσουν αυτό το χυλό σε μορφή μικρών πιτών. Αυτό ήταν κάτι που συνέβει κατά τύχη, γύρω στο 3000 π.Χ., όταν μια ζύμη ψωμιού ξεχάστηκε και οι Αιγύπτιοι ανακάλυψαν το ψωμί με προζύμι του οποίου οι κόκκοι του σιταριού συνθλίβονταν σε ένα είδος γουδιού. Σε μεγάλα πήλινα αγγεία ζύμωναν τη ζύμη με νερό από τον Νείλο, πλούσιο σε λάσπη και φυσικές μορφές μαγιάς, παρόμοιες με τη ζύμη αρτοποιίας. Αυτή η ζύμη ξεχάστηκε και καθώς ξεκουράστηκε για λίγες ώρες, «ζυμώθηκε» με φυσικό τρόπο.

Οι Έλληνες όμως ήταν αυτοί που τελειοποίησαν την τεχνική του ψησίματος ψωμιού στο φούρνο. Το καθημερινό ψωμί τους που ονομαζόταν «μάζα», ήταν μία απλή μη ζυμωμένη κριθαρένια πίτα, ενώ το εορταστικό τους ψωμί που ονομάζονταν «άρτος», ήταν ψωμί σιταριού. Και τα δύο είδη ψήνονταν πάνω σε σε καυτές πέτρες. Μετά από μερικά χρόνια, οι Έλληνες εγκατέλειψαν αυτή την τεχνική παρασκευής και χρησιμοποίησαν ένα είδος φούρνου με μπροστινό άνοιγμα. Τον δεύτερο αιώνα μ.Χ., υπήρχαν 72 ποικιλίες ψωμιού στην Αθήνα.

Το ψωμί είναι ένα από τα πρώτα "επεξεργασμένα" τρόφιμα της ανθρωπότητας. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν ανακαλύψει φούρνους και εργαλεία ψωμιού αλλά και φρατζόλες ψωμιού ποικίλων σχημάτων και μεγεθών σε τάφους και τύμβους. Τα λευκά ψωμιά ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στους αρχαίους Ρωμαίους και Έλληνες, για τους οποίους ένα ψωμί με πιο ανοιχτό χρώμα έδειχνε υψηλότερη ποιότητα. Με την πάροδο του χρόνου, γάλα, αυγά και βούτυρο προστέθηκαν μερικές φορές στη ζύμη, μαζί με φρούτα, γλυκαντικά και άλλα συστατικά. Η τέχνη του ψησίματος ήταν σε μεγάλη υπόληψη. Ένας εκπρόσωπος της Συντεχνίας των Αρτοποιών κατείχε έδρα στη Ρωμαϊκή Γερουσία.

Από τον Μεσαίωνα, το ψωμί είχε εξαπλωθεί στην Ασία και στην υπόλοιπη Ευρώπη, και χρησιμοποιούνταν διάφορα σιτηρά ανάλογα με τι υπήρχε διαθέσιμο σε κάθε περιοχή. Για παράδειγμα, οι Βίκινγκς έφτιαχναν κυρίως ψωμί από σίκαλη, ενώ τα ψωμάκια στον ατμό της Κίνας ήταν συχνά φτιαγμένα από ρύζι, σόργο και άλλα γηγενή αλεύρια. Οι βασιλιάδες και οι πλούσιοι της εποχής απασχολούσαν προσωπικό αποκλειστικά αφιερωμένο στο ψήσιμο ψωμιού, ενώ οι φτωχότεροι πήγαιναν συνήθως τη ζύμη τους σε κοινόχρηστους φούρνους.

Η Βιομηχανική Εποχή εισήγαγε την πρώτη μορφή των σημερινών εμπορικών ψωμιών. Η μαζική παραγωγή μαγιάς ξεκίνησε, οι αλευρόμυλοι εμφανίστηκαν στην Ευρώπη και την Αμερική και το ψωμί μετατράπηκε από μια τροφή που παρασκευαζόταν στο σπίτι σε ένα εμπορικά παραγόμενο βασικό προϊόν. Το 1930, το ψωμί Wonder Bread- το απαλό, λευκό ψωμί στο περίφημο λευκό πακέτο με κόκκινους, μπλε και κίτρινους κύκλους - έγινε το πρώτο ψωμί σε φέτες που βγήκε στο εμπόριο. Στη δεκαετία του 1940, θειαμίνη, νιασίνη, ριβοφλαβίνη και σίδηρος προστέθηκαν στο εμπλουτισμένο αλεύρι και, ως εκ τούτου, σε ψωμιά, σε μια εκστρατεία της δημόσιας υγείας για να αποτρέψουν τις ασθένειες που σχετίζονταν με ανεπάρκεια θρεπτικών ουσιών όπως το beriberi και η πελλάγρα. Το 1998, το φολικό οξύ προστέθηκε στον κατάλογο των απαιτούμενων θρεπτικών ουσιών που εμπλούτιζαν τα εμπορικά ψωμιά για την πρόληψη των γενετικών ανωμαλιών.

Σήμερα, πολλοί παραγωγοί ψωμιού κυκλοφορούν σειρές προϊόντων που παρασκευάζονται με άλευρα χωρίς γλουτένη, άμυλα, κόμμι ξανθάνης και γαλακτωματοποιητές, ενώ άλλα προσφέρουν τύπους με μειωμένο νάτριο. Οι καταναλωτές αναζητούν επίσης ψωμιά που προσφέρουν διατροφικά bonus όπως πρόσθετες ίνες, ασβέστιο και βιταμίνη D.

Φωτεινή Πουρνάρα

Πηγή: History.com

Φωτογραφία από τον χρήστη Flo Maderebner στο Pexels