Μολόχα, το χόρτο που «παύει τας ωδίνας»

Η μολόχα είναι γνωστή από την αρχαιότητα και χρησιμοποιήθηκε ως τροφή και φυσικά ως φαρμακευτικό βότανο. Πρωτοαναφέρθηκε τον 7ο αιώνα π.χ. από τον Ησίοδο, την επαίνεσαν ο Πυθαγόρας και ο Πλάτωνας, ενώ ο Ιπποκράτης ανέφερε πως «παύει τας ωδίνας» και ο Πλίνιος την ονόμαζε «τροφή των φτωχών». Η φήμη της έφτασε μέχρι τους Ρωμαίους και τους βυζαντινούς και συνεχίζεται μέχρι σήμερα καθώς χρησιμοποιείται σε αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα. Είναι ένα βότανο με αιμολυτικές και αντιβηχικές ιδιότητες καθώς και αντιφλεγμονώδη, αποχρεμπτική, στυπτική και επουλωτική δράση.

Η μολόχα είναι ιθαγενές φυτό της Ευρώπης και της Ασίας και πολύ κοινό στη χώρα μας. Tην συναντάμε παντού, σε χερσότοπους, στην άκρη των εξοχικών δρόμων, σε ακαλλιέργητα χωράφια και κυρίως όπου υπάρχουν τσουκνίδες. Παρόλο, που συχνά ονομάζονται μολόχες και τα γεράνια (άλλωστε στην ίδια οικογένεια ανήκουν),  βρώσιμη μολόχα είναι η αγριομολόχα που η γεύση της θυμίζει κάτι μεταξύ μπάμιας και σπαραγγιού. Το αρχαίο ελληνικό όνομα του φυτού είναι «μαλάχη», ενώ το λατινικό «malva”.

Στα αρχαία χρόνια η μολόχα καλλιεργούνταν μαζί με τα υπόλοιπα λαχανικά και δεν έλειπε από βραστές σαλάτες αλλά και από διάφορα άλλα πιάτα τόσο στα συμπόσια των πλουσίων όσο και στα ταπεινά γεύματα των γεωργών. Θεωρούνταν ότι σταματούσε την πείνα αλλά ήταν και από τα κατ'εξοχήν αναλγητικά βότανα του αρχαίου κόσμου. Ακόμη και σήμερα, για το τσίμπημα από τσουκνίδα συνιστάται το τρίψιμο του σημείου με φύλλα μολόχας. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας φτιάχνουν με τα φύλλα της ντολμάδες και οι βλαστοί της βράζονται ή μαγειρεύονται με διάφορους τρόπους, μαζί με όσπρια, κρέας, ρύζι, ή σε ομελέτες. Οι παλαιότεροι αποκαλούν τον καρπό της μολόχας "ψωμάκι", και τα μικρά παιδιά συνήθιζαν να τον μαζεύουν, ειδικά την περίοδο του Πάσχα και να τον τρώνε.
Τα λουλούδια, οι σπόροι και τα φύλλα χρησιμοποιούνται όλα στην παραδοσιακή ιατρική για να θεραπεύσουν διάφορες ασθένειες:

Αναπνευστικά προβλήματα

Αναγνωρίζεται ως αποτελεσματικό φυτικό φάρμακο για τα κρυολογήματα και το άσθμα. Τα φύλλα και τα λουλούδια της διαθέτουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Επιπλέον, οι σπόροι περιέχουν κολλώδεις ουσίες που καλύπτουν τον φλεγμονώδη ιστό, σχηματίζοντας ένα προστατευτικό στρώμα που επιτρέπει στον ιστό να αναρρώσει. Φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στη θεραπεία φλεγμονών και ερεθισμών του στόματος και του λαιμού, καθώς και στην ανακούφιση σε περιπτώσεις ξηρού βήχα.

Γαστρεντερικά προβλήματα

Καταπραΰνει τον πόνο της γαστρίτιδας και μειώνει τη φλεγμονή του στομάχου και των εντέρων. Προφανώς, οι ίδιες βλεννώδεις ουσίες που συμβάλλουν στην επούλωση του πονόλαιμου, επιτρέπουν στον βλεννογόνο του στομάχου και στα εντερικά τοιχώματα να θεραπεύονται με τον ίδιο μηχανισμό.

Δερματικά προβλήματα

Αντιμετωπίζει εξανθήματα, εξελκώσεις, τσιμπήματα εντόμων, εγκαύματα και έκζεμα. Οι παραδοσιακές ιατρικές πρακτικές συνιστούν την εφαρμογή ενός καταπλάσματος από θρυμματισμένα άνθη και σπόρους τοπικά προκειμένου να μειωθεί ο κνησμός, η ερυθρότητα, το πρήξιμο και να χαλαρώσει το δέρμα.

Άλλα οφέλη για την υγεία

Οι γαργάρες με μολόχα, μειώνουν τη φλεγμονή των ούλων. Συνιστάται επίσης για νεφρικά προβλήματα, όπως η χολολιθίαση και οι φλεγμονές των νεφρών. Δρα ως διουρητικό και βοηθά στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας των νεφρών. Το αφέψημα μολόχας πιστεύεται ότι θεραπεύει πονοκεφάλους, αϋπνία και δυσκοιλιότητα. Τοπικά καταπλάσματα εφαρμόζονται στο στομάχι για να βοηθήσουν στην ανακούφιση από κράμπες και πόνο.

Η μολόχα οφείλει τις σημαντικές θεραπευτικές της ιδιότητες στις ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις φυσικές ενώσεις που περιέχει όπως τα φλαβονοειδή, τις τανίνες και άλλες πολυφαινόλες που προσφέρουν σημαντική προστασία από τις βλάβες των ελεύθερων ριζών. Επιπλέον, το φυτό είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη, σίδηρο, ορυκτά και βιταμίνες Α, Β και C.

Φωτεινή Πουρνάρα