Eνυδρειοπονία, η αειφορική εναλλακτική μορφή καλλιέργειας

Η ενυδρειοπονία είναι πολύ παλιά τεχνική και η προέλευσή της εντοπίζεται στους αρχαίους πολιτισμούς των Αιγύπτιων και των Αζτέκων. Επιπλέον, οι χώρες της Άπω Ανατολής όπως η Ταϊλάνδη και η Κίνα χρησιμοποιούν εδώ και πολλά χρόνια την συμβιωτική αυτή καλλιέργεια ρυζιού και ψαριών στους ορυζώνες.

Πώς ακριβώς λειτουργεί όμως αυτή η μέθοδος;  H ενυδρειοπονία  είναι μια μέθοδος ανάπτυξης φυτών μαζί με ψάρια σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Τα ψάρια κρατιούνται σε δεξαμενές, και τα φυτά αυξάνονται υδροπονικά-δηλ. χωρίς χώμα. Τα φυτά βρίσκονται σε δοχεία φυτέματος, αλλά οι ρίζες τους κρέμονται κάτω σε μια σκάφη με νερό. Όταν τα ψάρια ζουν σε δεξαμενές, τα απόβλητά τους αυξάνονται στο νερό, που τελικά γίνεται δηλητηριώδες για αυτά.  Τα φυτά αντλούν από αυτό τις θρεπτικές γι’ αυτά αζωτούχες ενώσεις που παράγουν τα ψάρια.  Αλλά ότι είναι τοξικό για τα ψάρια, είναι θρεπτικό για τα φυτά. Έτσι το γεμάτο με απόβλητα ψαριών νερό από τις δεξαμενές  διοχετεύεται εκεί όπου βρίσκονται οι ρίζες των φυτών. Όταν τα φυτά απορροφούν τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζονται από εκείνο το νερό, ουσιαστικά το καθαρίζουν από τις τοξικές για τα ψάρια ουσίες. Κατόπιν το ίδιο καθαρισμένο πια νερό μπορεί να διοχετευθεί ξανά πίσω στις δεξαμενές ψαριών. Αυτό το φαινόμενο είναι ευρύτερα γνωστό ως «ο κύκλος του αζώτου». Το νερό είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας σε ένα σύστημα ενυδρειοπονίας, καθώς χρησιμεύει ως μέσο μεταφοράς των θρεπτικών ουσιών από τα ψάρια στα φυτά.  Προτού χρησιμοποιηθεί στο σύστημα, καθαρίζεται με φυσικές μεθόδους, χωρίς τη χρήση ουσιών που χρησιμοποιούνται σε άλλες εφαρμογές, όπως στις πισίνες. Το νερό ανακυκλώνεται συνεχώς και είναι ήδη απαλλαγμένο από βαρέα μέταλλα κατά την εισαγωγή του στο σύστημα και δεν χρειάζεται ξανά καθαρισμό.  

Αυτή η μέθοδος καλλιέργειας ψαριών και φυτών είναι αποδοτική σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Καταρχήν, δεν χρειάζονται λιπάσματα και άλλες χημικές ουσίες για τη γεωργική διαδικασία. Στην θέση τους λειτουργούν πρακτικά ως φυσικό λίπασμα για τα φυτά τα απόβλητα των ψαριών. Γίνεται εξοικονόμηση νερού (έχει ανάγκη μόλις το 2% του νερού που θα χρησιμοποιούνταν σε περίπτωση που καλλιεργούσαν την ίδια ποσότητα φυτών σε χωράφι). Δεν χρειάζεται χώμα, παρά μόνο κάποιο ουδέτερο υπόστρωμα για τις ρίζες π.χ. χαλίκι, ελαφρόπετρα, διογκωμένη άργιλος. Μπορεί να οργανωθεί οπουδήποτε (ταράτσες, υπόγεια με τεχνητό φωτισμό κλπ.). Καταναλώνει ελάχιστη ενέργεια μόνο για τις αντλίες νερού που μπορεί να προέρχονται από μικρό φωτοβολταϊκό.  Ελαχιστοποιεί την εμφάνιση ασθενειών των φυτών, ειδικά αυτών που προσβάλλουν τις ρίζες ενώ, αντίθετα, βοηθά την επικράτηση των ωφέλιμων βακτηριδίων. Έχει μεγάλη πυκνότητα φύτευσης σε σχέση με την συμβατική καλλιέργεια σε χώμα.  Τα φυτά αναπτύσσονται γρηγορότερα (π.χ. τα μαρούλια σε 3-35 μέρες ενώ στο χώμα χρειάζονται 50-60 μέρες).  Δεν χρειάζεται ξεβοτάνισμα ούτε φυσικά πότισμα παρά μόνο τάϊσμα των ψαριών.

Η ενυδρειοπονία είναι σχεδόν άγνωστη στην Ελλάδα, αλλά έχει ραγδαία ανάπτυξη πάνω από δέκα χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα παραγόμενα τρόφιμα είναι απολύτως ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία.  Παρόλα αυτά, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία ορίζει αυστηρά ότι δεν θεωρείται βιολογική καλλιέργεια στην Ευρώπη. Για την ώρα, έχει καταταχθεί στην κατηγορία «βιοασφαλούς καλλιέργειας».