Παγωτό, Gelato ή Ice-cream, ο ακαταμάχητα δροσερός σύντροφος του καλοκαιριού

 Το αγαπημένο γλύκισμα του καλοκαιριού, το παγωτό, έχει τη δική του παγκόσμια και γλυκιά ιστορία. 

Μαρτυρίες υπάρχουν από τον 5ο αιώνα π.Χ. οι οποίες αναφέρουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες σέρβιραν αντίστοιχα επιδόρπια με χιόνι, μέλι και φρούτα στα συμπόσια τους. Χιόνι, γάλα και βρασμένο ρύζι είναι τα συστατικά του πρώτου παγωτού από την Κίνα, όπως αναφέρεται σε πηγές του 600 π.Χ. Ο πάγος διατηρούταν για εβδομάδες σε υπόγειες αποθήκες. Από χιόνι, μέλι και πολτό φρούτων, ήταν φτιαγμένο το παγωμένο γλύκισμα που δοκίμασε ο αυτοκράτορας Νέρων στη Ρώμη. Γρανίτες από χιόνι, χυμό και κομμάτια φρούτων έφτιαχναν οι κάτοικοι της Σικελίας, σε μια παραλλαγή των σερμπετιών που έφεραν οι Άραβες περίπου το 800 μ.Χ., όταν κατέλαβαν το νησί. Στο σαράι του σουλτάνου της Κωνσταντινούπολης, όπως μνημονεύουν πολλοί περιηγητές του 16ου αιώνα, υπήρχαν αποθήκες πάντα γεμάτες με χιόνι για το αραίωμα των σερμπετιών ενώ οι καλεσμένοι εντυπωσιάζονταν με τις κούπες για τα επιδόρπια, φτιαγμένες από παγωμένους χυμούς φρούτων.

Πολύ πιο κοντά στο σημερινό παγωτό ήταν η συνταγή που εφηύραν οι Ιταλοί στις αρχές περίπου του 17ου αιώνα: Ζέσταιναν ένα μείγμα κρέμας γάλακτος και ζάχαρης, το αρωμάτιζαν με πολτό φρούτων και το χτυπούσαν για ώρα μέσα σε ένα λουτρό από σπασμένο πάγο και αλάτι. Μέχρι τα μέσα του αιώνα οι γρανίτες και τα παγωτά είχαν φθάσει ως τις Βερσαλίες, αλλά η τιμή τους ήταν αρχικά απαγορευτική για τους κοινούς θνητούς. Οι Γάλλοι μετά από έναν αιώνα μετέτρεψαν τη γρανίτα στο γνωστό σορμπέ, με την προσθήκη ασπραδιού αυγού.

Ο πρώτος παγωτατζής στην ιστορία, πάντως, ήταν φυσικά Ιταλός. Λεγόταν Francesco Procopio Coltelli, και ξεκίνησε τη δουλειά του το 1686 ενώ στη συνέχεια άνοιξε ένα κατάστημα στο Παρίσι, το « Cafe Procope», που υπάρχει μέχρι σήμερα. Τα παγωτά πήραν τα πρωτεία από τις γρανίτες κάπου στα τέλη του 18ου αιώνα, στις ΗΠΑ. Το 1843 μια νοικοκυρά από το Νιου Τζέρσεϊ κατασκεύασε το 1843 την πρώτη χειροκίνητη παγωτομηχανή. Η τεράστια ζήτηση ώθησε το 1851 τον Τζέικομπ Φάζελ να ιδρύσει στη Βαλτιμόρη την πρώτη βιομηχανία παγωτού ενώ ο Ερνεστ Χάμγουι, ένας σύριος μετανάστης στο Σεντ Λούις, έφτιαξε το 1904 τον πρώτο πύραυλο-χωνάκι της ιστορίας. Στην Ελλάδα η πρώτη γαλακτοβιομηχανία άνοιξε το 1934, στον Βοτανικό και λίγα χρόνια αργότερα στις Σέρρες.

Δύο είναι οι βασικές συνταγές παγωτού που χρησιμοποιούνται ευρέως στη Δύση, σήμερα, το λεγόμενο αμερικανικού τύπου και το ιταλικό (gelato). Το ιταλικό gelato φτιάχνεται μόνο με πλήρες γάλα, χωρίς αβγά και έχει πυκνή βελούδινη σύσταση, χωρίς κρυστάλλους και δεν αφήνει ίχνος λιπαρότητας στο στόμα.

Επίσης, το καλό παγωτό λιώνει (αν δεν λιώνει σημαίνει πως περιέχει συνθετικά πρόσθετα) και όταν λιώνει γίνεται κρέμα, όχι αφρός (αυτό σημαίνει πως έχει πολύ αέρα). Αντίθετα, το παγωτό αμερικανικού τύπου είναι πιο λιπαρό, γιατί φτιάχνεται με κρέμα γάλακτος και είναι ελαφρύ σαν αφρός, γιατί το 50% του όγκου του αποτελείται από αέρα. Το αμερικανικό περιέχει 10-12% λιπαρά (έως 35% τα βιομηχανοποιημένα ) ενώ το gelato με την πλούσια γεύση περιέχει μόνο 5-8%. Στο βιομηχανικό παγωτό επιτρέπεται από την νομοθεσία να χρησιμοποιηθεί γάλα σε σκόνη, κατεψυγμένη κρεμά γάλακτος, αρωματικές  και χρωστικές πρώτες ύλες. 

Πρώτη δημοσίευση: 11/08/2018

Φωτεινή Πουρνάρα