Πόσο αναγκαία είναι τα εμπλουτισμένα τρόφιμα και τα συμπληρώματα διατροφής;
Oι εξοντωτικοί ρυθμοί της καθημερινότητας πολλών από εμάς, έχουν δημιουργήσει, εδώ και μια 20ετία περίπου παγκοσμίως, μια τάση εμπλουτισμού βασικών τροφίμων με ορισμένα μικροθρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης την καθημερινής μας δίαιτας. Παράλληλη δράση στον ανθρώπινο οργανισμό παρέχουν και τα συμπληρώματα διατροφής, τα οποία σε καμιά περίπτωση δεν αντικαθιστούν την υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, αλλά λειτουργούν επικουρικά σε συγκεκριμένες περιόδους της ζωής μας που μπορεί να μην καλύπτονται πλήρως οι ανάγκες του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά.
Η γρήγορα αναπτυσσόμενη αγορά των εμπλουτισμένων τροφίμων καθώς και των συμπληρωμάτων διατροφής βρήκε πρόσφορο έδαφος λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής μας. Οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία δεν μπορούν να παραχθούν από τον ανθρώπινο οργανισμό αλλά πρέπει να προσλαμβάνονται σε καθημερινή βάση στα πλαίσια μιας υγιούς και ισορροπημένης διατροφής. Αυτή ακριβώς την ανάγκη αναπλήρωσης όλων των θρεπτικών συστατικών για τον οργανισμό μας έρχεται να προσφέρει η κατανάλωση εμπλουτισμένων τροφίμων ή και συμπληρωμάτων με την προϋπόθεση φυσικά τήρησης των απαραίτητων από τη νομοθεσία προϋποθέσεων.
Ο εμπλουτισμός στις τροφές γίνεται είτε με την προσθήκη θρεπτικών συστατικών (enrichment) που ήδη περιλαμβάνονται στο τρόφιμο αλλά είναι σε μειωμένη ποσότητα λόγω της επεξεργασίας κατά την παρασκευή, είτε με προσθήκη συστατικών που δεν υπάρχουν καθόλου στη σύστασή του ή βρίσκονται σε ελάχιστες ποσότητες (fortification).
Βρίσκουμε επίσης τρόφιμα από τα οποία έχει αφαιρεθεί κάποια ουσία που θεωρείται βλαβερή για τον οργανισμό. Με τους τρόπους αυτούς παράγονται δημητριακά και ψωμί με φυλλικό οξύ, μαργαρίνες με φυτικές στερόλες και στανόλες, ψωμί και αυγά με ω-3 λιπαρά οξέα, γαλακτοκομικά με προβιοτικά και πρεβιοτικά, γάλα εμπλουτισμένο με ασβέστιο κ.α.
Αν τα τεχνικώς εμπλουτισμένα ή αλλιώς λειτουργικά (functional) τρόφιμα είναι καλύτερα από τις φυσικές πηγές των ίδιων συστατικών αποτελεί ένα ερώτημα το οποίο δεν μπορεί να απαντηθεί μονολεκτικά.
Η αναγκαιότητά τους εξαρτάται όχι μόνο από τον οργανισμό του κάθε ατόμου αλλά και την ηλικία, τον τρόπο ζωής του και τις ελλείψεις ή τις ιδιαιτερότητες της διατροφής του. Οι ειδικοί επιστήμονες ισχυρίζονται ότι το όφελος μιας συγκεκριμένης φυσικής ουσίας στην υγεία δεν τεκμηριώνει ότι θα υπάρχουν τα ίδια αποτελέσματα στην περίπτωση που η ουσία αυτή προστίθεται τεχνητά σε ένα τρόφιμο.
Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό, οι εταιρίες επιτρέπεται να χρησιμοποιούν στις συσκευασίες των εμπλουτισμένων τροφίμων συγκεκριμένους «ισχυρισμούς», ακολουθώντας προκαθορισμένα νομοθετικά πλαίσια. Η αναγραφή αυτή αφορά τις μειωμένες θερμίδες, τη χαμηλή ή αυξημένη περιεκτικότητα σε συγκεκριμένο συστατικό καθώς και το ποσοστό της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης αυτού, όπως επίσης τις διάφορες κατηγορίες θρεπτικών ουσιών που περιέχονται.
Οι κυριότεροι ισχυρισμοί υγείας αφορούν στη δράση του θρεπτικού συστατικού και στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης κάποιας ασθένειας. Το κύριο χαρακτηριστικό του εμπλουτισμού οφείλει να είναι ο υπολογισμός της βέλτιστης ποσότητας του θρεπτικού συστατικού που θα χρησιμοποιηθεί, η οποία πρέπει να είναι αποτελεσματική, αλλά ασφαλής και, φυσικά, όχι το εργαλείο ανταγωνισμού των βιομηχανιών τροφίμων.
Την ίδια φιλοσοφία ακολουθεί και η κατανάλωση διατροφικών συμπληρωμάτων υπό τη μορφή δισκίων, καψουλών, σκονών, σιροπιών κ.α. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα συμπληρώματα είναι ενδεχομένως χρήσιμα σε συγκεκριμένες κατηγορίες ατόμων (έγκυες γυναίκες, αθλητές, παιδιά στην ανάπτυξή ή ηλικιωμένοι κλπ.) θα πρέπει να λαμβάνονται μόνον κατόπιν οδηγίας από τον γιατρό ή τον εξειδικευμένο διαιτολόγο.
