Νάτριο, ο βασικός ηλεκτρολύτης
Μαζί με το κάλιο αποτελούν τους σημαντικότερους ηλεκτρολύτες του σώματός μας, και σε αντίθεση με αυτό, το νάτριο βρίσκεται κυρίως στο υγρό που περιβάλλει τα κύτταρα. Απορροφάται από το λεπτό έντερο και αποβάλλεται μέσω των ούρων και του ιδρώτα.
Η μετακίνησή του νατρίου μέσα και έξω από τα κύτταρα έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ηλεκτρικών σημάτων, χάρη στα οποία πραγματοποιείται η επικοινωνία μεταξύ των κυττάρων. Η επικοινωνία αυτή με τη σειρά της είναι αναγκαία προκειμένου το σώμα μας να εκτελέσει τις βασικές του λειτουργίες, όπως είναι π.χ. η μυϊκή δραστηριότητα και η λειτουργία του νευρικού συστήματος. Επίσης, το νάτριο ρυθμίζει την οξεοβασική ισορροπία του οργανισμού (πρόκειται για το σύνολο των διαδικασιών που ευθύνονται για τη διατήρηση της οξύτητας των υγρών του σώματος σε σταθερά επίπεδα, τα οποία είναι σημαντικά για την ομαλή εκτέλεση των βιοχημικών αντιδράσεων του ανθρώπινου σώματος), διατηρεί σε ισορροπία τα υγρά στο εσωτερικό των κυττάρων, προστατεύει από την αφυδάτωση και ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση.
Τα αυξημένα επίπεδα του νατρίου στον οργανισμό (υπερνατριαιμία) οφείλονται τις περισσότερες φορές σε προβλήματα όπως για παράδειγμα η διάρροια και η κακή λειτουργία του μηχανισμού δίψας (π.χ. λόγω ηλικίας), κατά τα οποία είτε χάνουμε μεγάλες ποσότητες νερού είτε δεν τις αναπληρώνουμε επαρκώς (οπότε έχουμε είτε αύξηση της συγκέντρωσής του είτε μεγαλύτερη απώλεια σε νερό από ό,τι σε νάτριο). Μπορεί, όμως, τα ανεβασμένα επίπεδά του να οφείλονται και στην αυξημένη πρόσληψη ή κατακράτηση νατρίου, όπως π.χ. μέσω των τροφών που καταναλώνουμε. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που παρουσιάζονται στην υπερνατριαιμία είναι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης και η κατακράτηση υγρών.
Τα χαμηλά επίπεδα νατρίου (υπονατριαιμία) παρατηρούνται όταν το ποσοστό του νερού στο σώμα αυξάνεται (οπότε μειώνεται η συγκέντρωση του νατρίου) ή όταν υπάρχει απώλεια νερού, στην οποία όμως προεξάρχει η απώλεια νατρίου, όπως για παράδειγμα όταν γίνεται λήψη διουρητικών σε ασθένειες των νεφρών ή του ήπατος, στην περίπτωση εγκαύματος, αιμορραγίας, διάρροιας ή χειρουργικής επέμβασης, καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις αφυδάτωσης (π.χ. λόγω εμετών). Τα συμπτώματα της υπονατριαιμίας περιλαμβάνουν κυρίως κράμπες, μυϊκή αδυναμία, ζάλη, πτώση της αρτηριακής πίεσης και λήθαργο.
Το νάτριο στα τρόφιμα βρίσκεται συνήθως με τη μορφή του χλωριούχου νατρίου, δηλαδή αλατιού. Τροφές φυσικά πλούσιες σε νάτριο είναι το γάλα, το σέλινο, ακόμα και το νερό. Ωστόσο, προσοχή πρέπει να δίνεται στις επεξεργασμένες τροφές, οι οποίες έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αυτό, εξαιτίας της χρήσης του αλατιού ως συντηρητικού. Αν και ο αποκλεισμός των συγκεκριμένων τροφών από το διαιτολόγιό μας δεν είναι η λύση, καλό είναι να καταναλώνονται με μέτρο, ενώ ασθενείς που επηρεάζονται από τη λήψη νατρίου πρέπει να τις αποφεύγουν.
Για να διατηρηθούν στα φυσιολογικά επίπεδα οι τιμές νατρίου (135-145 mEq/l) στον οργανισμό μας, συνιστάται οι ενήλικοι να καταναλώνουν καθημερινά περίπου 1.500 mg νατρίου.
