Η αλήθεια για την ακτινοβόληση των τροφίμων

Η μέθοδος τυγχάνει της έγκρισης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) και του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), αλλά η άγνοια για το τι ακριβώς περιλαμβάνει η τεχνολογία αυτή και ποια οφέλη μπορεί να προσφέρει στη βελτίωση της ασφάλειας των διαθέσιμων τροφίμων, δεν της έχει επιτρέψει να γίνει ευρέως αποδεκτή.

Τα οφέλη της μεθόδου

Η ακτινοβόληση τροφίμων περιλαμβάνει την έκθεση των τροφίμων σε ενέργεια από πηγές όπως οι ακτίνες γ, οι ακτίνες X ή οι δέσμες ηλεκτρονίων. Κατά τη διάρκεια της ακτινοβόλησης τροφίμων, τα τρόφιμα δεν θερμαίνονται, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην περίπτωση του φούρνου μικροκυμάτων, και δεν διατηρούν καθόλου ακτινοβολία. Η ακτινοβολία δεν καθιστά τα τρόφιμα ραδιενεργά. Το κύριο όφελος της μεθόδου αυτής, είναι ότι σκοτώνει επιβλαβή βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν τροφική δηλητηρίαση. Η ακτινοβολία επιφέρει και άλλα αποτελέσματα, όπως η καθυστέρηση της ωρίμανσης και της βλάστησης στα τρόφιμα, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην επέκταση της διάρκειας ζωής του προϊόντος. Σε άλλα τρόφιμα, όπως το κακάο, ο καφές, τα βότανα και τα καρυκεύματα, η ακτινοβόληση προσφέρει μια ασφαλή και χωρίς υπολείμματα εναλλακτική λύση στη χημική απολύμανση. Στην περίπτωση ευπαθών τροφίμων, όπως τα φρέσκα θαλασσινά και τα μαλακά φρούτα, η ακτινοβολία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καταστρέψει τα επικίνδυνα μικρόβια και να καθυστερήσει την αλλοίωση, χωρίς να αλλοιώσει τη δομή των τροφίμων, όπως εάν είχε χρησιμοποιηθεί θερμική επεξεργασία.

Μελέτες έχουν δείξει ότι δεν υπάρχει σημαντική απώλεια οποιωνδήποτε θρεπτικών ουσιών μετά την ακτινοβόληση των τροφίμων. Μια μικρή ποσότητα μερικών βιταμινών χάνεται, η οποία όμως είναι παρόμοια με εκείνη που χάνεται κατά τη διάρκεια άλλων μεθόδων επεξεργασίας τροφίμων, όπως η κονσερβοποίηση και η ξήρανση.

Κανονισμοί

Ο Codex Alimentarius, κοινή επιτροπή των FAO και WHO, και πολλές άλλες ρυθμιστικές αρχές έχουν καθιερώσει κανόνες για την ακτινοβόληση των τροφίμων και σημαντικές διαδικασίες ελέγχου. Στην Ευρώπη, η Οδηγία 1999/2/EK της ΕΕ προβλέπει νόμους σχετικά με τα τρόφιμα και τα συστατικά τροφίμων που υφίστανται ιονίζουσα ακτινοβολία. Μέχρι σήμερα, μόνο μία κατηγορία τροφίμων - αποξηραμένα βότανα, καρυκεύματα και αρτύματα από λαχανικά έχουν περιληφθεί στον κατάλογο τροφίμων που μπορούν να ακτινοβοληθούν, αν και έχουν προταθεί και άλλες κατηγορίες τροφίμων. Η Οδηγία θέτει διατάξεις που αφορούν την πηγή ακτινοβολίας ιονισμού, τους ελέγχους στο επιτρεπόμενο επίπεδο ακτινοβολίας και τις απαιτήσεις επισήμανσης στα τρόφιμα. Η οδηγία καθιστά υποχρεωτική την αναγραφή της πληροφορίας αυτής στις ετικέττες των τροφίμων που έχουν υποστεί αυτήν την επεξεργασία. Οι ετικέττες έχουν εμφανείς τις ενδείξεις ‘Ακτινοβολημένο προϊόν’ ή ‘επεξεργασμένο με ιονίζουσα ακτινοβολία’  . Διευκρινίζονται επίσης οι συνθήκες για την εισαγωγή ακτινοβολημένων τροφίμων.

Η τεχνολογία αυτή προσφέρει έναν ασφαλή και ευπροσάρμοστο τρόπο για να εξασφαλίσουμε ασφαλή τρόφιμα και να μειώσουμε τις απώλειες μετά τη συγκομιδή. Η σαφής επισήμανση στη συσκευασία των ακτινοβολημένων τροφίμων προσφέρει στους καταναλωτές την επιλογή να μην αγοράσουν ακτινοβολημένα τρόφιμα, εάν δεν θέλουν. Οι παρερμηνείες για την ακτινοβόληση, ειδικά το γεγονός ότι καθιστά τα τρόφιμα ραδιενεργά, πρέπει να διορθωθούν σύμφωνα με, βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα, πληροφορίες, έτσι ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές.