Μήπως η δομή του εγκεφάλου σας επηρεάζει τις διατροφικές σας επιλογές;

Σε όλο τον κόσμο είναι πολύ συνηθισμένο οι διατροφικές επιλογές να σχετίζονται και με κοινωνική κριτική. Οι άνθρωποι που υποκύπτουν στους πόθους τους για διάφορα φαγητά ή ποτά σε βάρος των μακροπρόθεσμων προσπαθειών τους για μια υγιεινή διατροφή, θεωρούνται ότι είναι αδύναμοι χαρακτήρες και δεν έχουν θέληση. Αυτή η αδυναμία τους συγχέεται συχνά με τα ελαττώματα του χαρακτήρα.

Το να σκέφτεται κανείς με αυτόν τον τρόπο προϋποθέτει ότι όλοι έχουν την ίδια ικανότητα να δαμάζουν τις παρορμήσεις τους και να κάνουν πιο υγιεινές επιλογές. Αλλά τι γίνεται αν η ικανότητά μας να ασκούμε αυτοέλεγχο σχετίζεται, εν μέρει, με τη νευροβιολογία μας; Αυτό ακριβώς ανακάλυψε και μια ομάδα επιστημόνων από πανεπιστήμια της Ευρώπης, της Αμερικής και του Καναδά σε μια πρόσφατη έρευνα για τις υγιεινές επιλογές τροφίμων, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο The Journal of Neuroscience. 

Η έρευνά τους περιελάμβανε τέσσερα πειράματα στα οποία συμμετείχαν συνολικά 123 άτομα (78 γυναίκες και 45 άνδρες). Στα τρία πρώτα, αφού οι συμμετέχοντες τοποθετήθηκαν σε ένα μαγνητικό τομογράφο (fMRI), τους παρουσίασαν φωτογραφίες από διάφορα φαγητά και τους ρώτησαν αν ήθελαν να τα φάνε. Οι επιλογές απάντησης κυμαίνονταν από το "απόλυτο ναι" έως το "απόλυτο όχι". Επιπλέον, τους δόθηκε η εντολή να βασίζουν τις αποφάσεις τους είτε στην υγεία, είτε στην γεύση είτε στις δικές τους φυσικές προτιμήσεις. Η γκάμα των αντικειμένων που απεικονίζονταν περιελάμβανε από λαχανάκια Βρυξελλών μέχρι μπισκότα με σοκολάτα. Στο τέταρτο πείραμα οι ερευνητές δεν προσέφεραν συγκεκριμένα κριτήρια λήψης αποφάσεων. Αντ 'αυτού, είπαν στους συμμετέχοντες να διαλέξουν το φαγητό με βάση την απόλαυση, να μην περιορίζονται στις επιθυμίες που βασίζονται στη γεύση ή να επιλέγουν αυτό που θα έκαναν συνήθως. Αντί για την απάντηση ναι/όχι, στην τέταρτη ομάδα δόθηκε η εντολή να επιλέξει την τιμή που θα πλήρωνε για να καταναλώσει το συγκεκριμένο φαγητό, σε μια κλίμακα από $ 0 έως $ 2,50. Για να γίνουν τα πειράματα πιο συγκεκριμένα, οι συμμετέχοντες νήστεψαν για τέσσερις ώρες πριν ξεκινήσουν. Τους ενημέρωσαν ότι μετά τη μελέτη, θα είχαν την ευκαιρία να φάνε ένα από τα τρόφιμα που είχαν αξιολογήσει, τα οποία θα είχαν επιλεγεί τυχαία. Αν το τυχαίο φαγητό ήταν ένα για το οποίο δεν είχαν δηλώσει καμία επιθυμία, δεν θα το έτρωγαν. Οι συμμετέχοντες στο τέταρτο πείραμα πλήρωσαν ακόμη και το αντίτιμο που οι ίδιοι είχαν ορίσει για να αποκτήσουν το φαγητό.

Αναλύοντας την ανατομία του εγκεφάλου των εξεταζομένων παράλληλα με τις επιλογές των τροφίμων τους, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το επίπεδο αυτοέλεγχου που επέδειξαν -δηλαδή η ικανότητά τους να επικεντρωθούν στην υγεία και να αποπροσανατολίσουν τη γεύση όταν τους δόθηκε η εντολή – προβλεπόταν από τον όγκο της γκρίζας ύλης (GMV) σε δύο περιοχές του εγκεφάλου. Εκείνοι που είχαν υψηλότερο GMV όγκο στον έξω ραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό (dlPFC) και τον μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο φλοιό (vmPFC) εμφάνισαν περισσότερο αυτοέλεγχο.
Υπάρχει μια διαφωνία μεταξύ των νευροεπιστημόνων ως προς το ποια από τις δύο περιοχές είναι κυρίως υπεύθυνη για τον αυτοέλεγχο. Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο έξω ραχιαίος προμετωπιαίος φλοιός, ο οποίος έχει συνδεθεί ευρέως με τη γνωστική λειτουργία, τη μνήμη εργασίας και την αυτορρύθμιση των συναισθημάτων, τίθεται σε λειτουργία μόνο σε περιπτώσεις όπου οι παρορμήσεις έχουν αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Ο μεσοκοιλιακός προμετωπιαίος πιστεύεται γενικά ότι συμμετέχει στην αποτίμηση και τη λήψη αποφάσεων. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι δύο περιοχές αλληλεπιδρούν για να επηρεάσουν τον αυτοέλεγχο ήταν εκτός του πεδίου της συγκεκριμένης μελέτης. Τα ευρήματα δεν υπονοούν ότι υπάρχουν βιολογικά προκαθορισμένα όρια στον αυτοέλεγχο των ανθρώπων. Η δομή των περιοχών του εγκεφάλου μπορεί να αλλάξει με βάση τη χρήση καθώς και μια σειρά άλλων περιστάσεων, μια προσαρμοστική ικανότητα γνωστή ως "νευροπλαστικότητα". Η γκρίζα ύλη του εγκεφάλου είναι σαν ένας μυς που μπορεί να αναπτυχθεί με άσκηση. Για παράδειγμα, η νευροανάδραση (neurofeedback) είναι μια τεχνική που έχει βρεθεί ότι μεταβάλει την γκρίζα ύλη σε ορισμένες περιπτώσεις. Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι οι μέθοδοι της νευροανάδρασης που στοχεύουν στους δύο αυτούς φλοιούς του εγκεφάλου, εάν και όταν τελειοποιηθούν, θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθήσουν, μέσω του αυτοελέγχου, να βελτιώσουν οι άνθρωποι τις διατροφικές τους συνήθειες.

Φωτεινή Πουρνάρα

Πηγή: laboratoryequipment.com