Οι μνήμες του προηγούμενου γεύματος επηρεάζουν το επόμενο

Φυσικά γνωρίζετε ότι η κατανάλωση τροφής είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή σας, αλλά σκεφτήκατε ποτέ τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός σας ελέγχει πόσο, πότε και τι τρώτε; Αυτό δεν είναι μια συνηθισμένη ερώτηση, διότι εκατομμύρια συνανθρώπων μας είναι είτε υπέρβαροι είτε παχύσαρκοι και η υπερκατανάλωση τροφής αποτελεί την κύρια αιτία αυτής της επιδημίας. Μέχρι σήμερα, η επιστημονική προσπάθεια να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ελέγχει την κατανάλωση έχει επικεντρωθεί κυρίως στις περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται με την πείνα, τον κορεσμό και την ευχαρίστηση. Οι νευροεπιστήμονες παγκοσμίως αρχίζουν να επεκτείνουν την έρευνά τους και σε άλλα μέρη του εγκεφάλου που σχετίζονται με διαφορετικές λειτουργίες. Η πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Georgia επικεντρώνεται σε ένα που έχει σχετικά παραβλεφθεί: τη μνήμη.

Για πολλούς ανθρώπους, οι αποφάσεις σχετικά με το εάν θα φάνε τώρα, τι και πόσο φαγητό θα καταναλώσουν, συχνά επηρεάζονται από αναμνήσεις αυτού που έφαγαν πρόσφατα. Για παράδειγμα, εκτός από τη ζυγαριά και τα ρούχα που μας στενεύουν, η ανάμνηση ότι παραφάγαμε πίτσα χθες βράδυ παίζει σπουδαίο ρόλο στην απόφασή μας να φάμε μόνο σαλάτα για μεσημεριανό σήμερα. Οι αναμνήσεις λοιπών των φαγητών που καταναλώσαμε πρόσφατα μπορούν να χρησιμεύσουν ως ένας ισχυρός μηχανισμός για τον έλεγχο της διατροφικής μας συμπεριφοράς, επειδή μας παρέχουν μια καταγραφή της πρόσφατης πρόσληψης τροφής που πιθανόν ξεπερνά τα περισσότερα από τα ορμονικά και εγκεφαλικά σήματα που παράγονται από το γεύμα μας. Περιέργως, οι περιοχές του εγκεφάλου που επιτρέπουν τη μνήμη για τον έλεγχο της μελλοντικής διατροφικής συμπεριφοράς είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες.

Οι μνήμες του τελευταίου γεύματος επηρεάζουν το επόμενο

Μελέτες που έχουν γίνει σε ανθρώπους υποστηρίζουν την ιδέα ότι η μνήμη που σχετίζεται με το γεύμα μπορεί να ελέγξει τη μελλοντική διατροφική συμπεριφορά. Όταν οι ερευνητές επηρεάζουν τη μνήμη ενός γεύματος αποσπώντας την προσοχή των συμμετεχόντων ενώ τρώνε - όπως για παράδειγμα με το να τους βάζουν να παίζουν παιχνίδια στον υπολογιστή ή να παρακολουθούν τηλεόραση - οι άνθρωποι τρώνε περισσότερο στην επόμενη ευκαιρία. Το αντίθετο είναι επίσης αλήθεια: η βελτίωση της μνήμης που σχετίζεται με το γεύμα, με το να επικεντρώνονται οι άνθρωποι στη σκέψη του τι ακριβώς έφαγαν, μειώνει τη μελλοντική πρόσληψη.

Οι ασθενείς που πάσχουν από αμνησία δεν θυμούνται ότι έχουν φάει και θα τρώνε κάθε φορά που τους παρουσιάζεται ένα πιάτο φαγητό, ακόμη και αν έχουν μόλις φάει και νοιώθουν χορτάτοι. Τα προβλήματα μνήμης σχετίζονται με την υπερκατανάλωση και το αυξημένο βάρος σε σχετικά υγιείς ανθρώπους. Τι συμβαίνει λοιπόν; Όλοι γνωρίζουμε ότι δεν τρώμε μόνο επειδή είμαστε πεινασμένοι. Οι περισσότερες από τις αποφάσεις μας για το φαγητό επηρεάζονται από μια πληθώρα άλλων παραγόντων που δεν έχουν καμία σχέση με το πόσο πεινασμένοι ή χορτάτοι είμαστε, όπως η ώρα της ημέρας, η όψη και η μυρωδιά των τροφίμων ή μια διαφήμιση για ένα αγαπημένο εστιατόριο.

Οι ερευνητές ξεκίνησαν την αναζήτησή τους εστιάζοντας σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ιππόκαμπος, η οποία είναι απολύτως ζωτική για τις προσωπικές μας αναμνήσεις ως προς το τι, πού και πότε μας συνέβη κάτι. Είναι ενδιαφέρον ότι τα κύτταρα του ιππόκαμπου λαμβάνουν σήματα σχετικά με την κατάσταση της πείνας και συνδέονται με άλλες περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές για την έναρξη και τη διακοπή της κατανάλωσης όπως ο υποθάλαμος. Οι επιστήμονες θεώρησαν ότι εάν η μνήμη που εξαρτάται από τον ιππόκαμπο αναστέλλει τη μελλοντική κατανάλωση και στη συνέχεια διακόπτει την λειτουργία του ιππόκαμπου μετά την κατανάλωση ενός γεύματος, όταν η μνήμη του γεύματος σταθεροποιείται, θα πρέπει να προωθείται η κατανάλωση αργότερα όταν αυτά τα κύτταρα λειτουργούν κανονικά.

Αποτέλεσμα της απενεργοποίησης των νευρώνων και στη συνέχεια της ενεργοποίησής τους ξανά.

Οι ερευνητές, χρησιμοποίησαν οπτογενετική για τη συγκεκριμένη έρευνα. Αυτή η υπερσύγχρονη μέθοδος χρησιμοποιεί φως για τον έλεγχο μεμονωμένων κυττάρων στα εργαστηριακά ζώα. Κατάφεραν να αναστείλουν τη λειτουργία των κυττάρων του ιππόκαμπου για 10 λεπτά πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά το γεύμα των ποντικιών του εργαστηρίου. Ανακάλυψαν ότι η οπτογενετική αναστολή των κυττάρων μετά το γεύμα, έκανε τα ζώα να φάνε το επόμενο γεύμα νωρίτερα και τα ανάγκασε να καταναλώσουν σχεδόν διπλάσια ποσότητα. Πρέπει να τονιστεί ότι τα κύτταρα του ιππόκαμπου λειτουργούσαν κανονικά από τη στιγμή που τα ποντίκια έφαγαν ξανά. Οι ποντικοί τράφηκαν με ένα ειδικό διάλυμα σακχάρου, δηλαδή νερό στο οποίο είχε προστεθεί σακχαρίνη. Το γεγονός ότι οι αρουραίοι θα έτρωγαν περισσότερη σακχαρίνη μετά την παρέμβαση των ερευνητών στην λειτουργία του ιππόκαμπου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον επειδή η σακχαρίνη είναι ένα μη θερμιδικό γλυκαντικό που παράγει πολύ λίγα από τα γαστρεντερικά (GI) χημικά σήματα που παράγονται κανονικά από τα τρόφιμα. Η ομάδα των επιστημόνων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το αποτέλεσμα που είδαν μετά την αδρανοποίηση των κυττάρων του ιππόκαμπου εξηγείται πιθανότατα από την επίδραση στην εδραίωση της μνήμης, παρά από την εξασθενημένη ικανότητα επεξεργασίας των μηνυμάτων GI.

Έτσι, τα ευρήματά τους δείχνουν ότι τα κύτταρα του ιππόκαμπου είναι απαραίτητα κατά τη διάρκεια της περιόδου που ακολουθεί το γεύμα για τον περιορισμό της μελλοντικής πρόσληψης ενέργειας. Υποστηρίζουν επίσης ότι οι συγκεκριμένοι νευρώνες αναστέλλουν τη μελλοντική διατροφική συμπεριφορά, ενοποιώντας τη μνήμη του προηγούμενου γεύματος. Αυτά τα ευρήματα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην κατανόηση των αιτιών της παχυσαρκίας και των τρόπων αντιμετώπισής της. Οι επιστήμονες, έχουν δείξει σε προηγούμενες μελέτες ότι το τάισμα των ποντικών με πάρα πολύ λίπος ή ζάχαρη υποβαθμίζει τη μνήμη του ιππόκαμπου. Με παρόμοιο τρόπο, η υπερκατανάλωση και η παχυσαρκία στους ανθρώπους συνδέονται με την καταστροφή του ιππόκαμπου και τα ελλείμματα μνήμης που εξαρτώνται από τον ιππόκαμπο.

Η μειωμένη λειτουργία του ιππόκαμπου, με τη σειρά της, οδηγεί σε περαιτέρω υπερκατανάλωση και αύξηση βάρους, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο που μπορεί να διαιωνίσει την παχυσαρκία. Η πρόσφατη έρευνα προσθέτει επιπλέον στοιχεία στο αυξανόμενο σύνολο δεδομένων που δείχνουν ότι οι τεχνικές που προωθούν τις εξαρτώμενες από τον ιππόκαμπο αναμνήσεις σχετικά με το τι, πότε και πόσο κάποιος τρώει μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι ελπιδοφόρες στρατηγικές για τη μείωση του φαγητού και την προώθηση της απώλειας βάρους. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο eNeuro

Φωτεινή Πουρνάρα