Η κορύφωση της Λαμπρής με τον παραδοσιακό οβελία στη σούβλα

Το αρνί είναι αναπόσπαστο τμήμα του τραπεζιού της Λαμπρής. Είτε στη σούβλα, είτε μαγειρεμένο με χίλιους δύο τρόπους είναι συνδεδεμένο με τις παραδόσεις της Ελλάδας. Η λέξη “οβελίας” προέρχεται από τον “οβελό” που σημαίνει σιδερένια ράβδος, η σούβλα, στην οποία περνιούνται κομμάτια κρέατος για ψήσιμο. Πλέον, με τη λέξη “οβελίας” δηλώνεται το αρνί που ψήνεται στη σούβλα το Πάσχα, παρόλο που αρχικά προσδιόριζε οτιδήποτε ψήνεται στη σούβλα.

Το υπαίθριο σούβλισμα του αρνιού το Πάσχα είναι ένα από τα παλαιότερα ελληνικά έθιμα με ρίζες μάλιστα, στην αρχαία Ελλάδα. Η παράδοση απαιτούσε οι αρχαίοι Έλληνες, σαράντα ημέρες μετά τον θάνατο των συγγενών τους, να μαγειρεύουν δίπλα από τον τάφο, καθώς πίστευαν ότι στο γεύμα που δίνεται μετά την ταφή και στο μνημόσυνο, συμμετέχει και ο ίδιος ο νεκρός. Οι αρχαίοι έψηναν αρνιά σε εστίες, έπιναν κρασί και χόρευαν για να τον τιμήσουν. Για τους Ιουδαίους, το αρνί σημαίνει το εξιλαστήριο θύμα. Για αυτό και ο Χριστός ονομάστηκε από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ως ο «αμνός ο αίρων την αμαρτία του κόσμου».  Οι Εβραίοι έβαφαν και την είσοδο των σπιτιών τους με το αίμα του θυσιαζόμενου αρνιού, κατ’ αναπαράσταση της νύχτας της εξόδου από την Αίγυπτο. Το θυσιαζόμενο αρνί λοιπόν γίνεται οβελίας (ψήνεται δηλαδή στη σούβλα), συμβολίζοντας τον “αμνό” του Θεού που θυσιάστηκε για την ανθρωπότητα.

Μια άλλη εκδοχή σχετικά με την προέλευση του πατροπαράδοτου οβελία, είναι ότι  ανήκε αρχικά σε ποιμενική γιορτή, που λάμβανε χώρα την πανσέληνο που ήταν πιο κοντά στην εαρινή ισημερία. Επρόκειτο μάλλον για θυσία ενός αρνιού έτσι ώστε ο θεός των ποιμνίων (της γονιμότητας) να πάρει το μερίδιό του για να εξασφαλίσει τη γονιμότητα του ποιμνίου. Το αρνί τρωγόταν σε ένδειξη κοινωνίας με το θεό προστάτη. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι κλέφτες και οι αρματολοί, όταν έκαναν ανακωχή, σούβλιζαν αρνιά πιστεύοντας ότι ο τιμώμενος Χριστός θα χαρίσει την «ανάσταση» και στο πολύπαθο γένος τους. Κάποιοι σημειώνουν ότι το κλέφτικο τ’ αρνί το τύλιγαν με την προβιά του και το έβαζαν να ψηθεί μέσα σ’ ένα λάκκο με κάρβουνα.

Το «ηρωικό» γύρισμα του αρνιού στη σούβλα αποτελεί κατεξοχήν έθιμο της Ρούμελης και της Πελοποννήσου που έχει όμως, υιοθετηθεί και από άλλες περιοχές, κυρίως γιατί παρότι απαιτεί αρκετό κόπο και υπομονή, είναι διασκεδαστικό, μαζεύει γύρω του όλη την οικογένεια και την παρέα και είναι φυσικά πεντανόστιμο. Στο Αιγαίο ακόμα και σήμερα οι μαγείρισσες τηρούν τις δικές τους παραδόσεις. Στην Άνδρο, τη Σάμο, την Ικαρία, τη Λέσβο και τη Ρόδο, το έθιμο θέλει κατσίκι γεμιστό στον φούρνο. Η γέμιση περιέχει κατά κύριο λόγο ρύζι, πράσινα αρωματικά μυρωδικά και μερικές φορές συκώτι και εντόσθια.

Παλιότερα το αρνί που θα έσφαζαν το Πάσχα το ξεχώριζαν από νωρίς, του έκοβαν το γάλα και γενικά το αντιμετώπιζαν διαφορετικά από τα υπόλοιπα αρνιά του κοπαδιού. Το μοίρασμα σε μερίδες του ψημένου αρνιού συμβολίζει την ανάγκη για εξάπλωση της πνευματικής υπόστασης του θεού, αλλά και των διδασκαλιών του. Ακριβώς τον ίδιο συμβολισμό συναντάμε στο μυστήριο της θείας κοινωνίας, που υπάρχει σε διάφορες θρησκείες, όπου μοιράζεται στους πιστούς κρασί και ψωμί, συμβολίζοντας το σώμα και το αίμα του θεού.

Καλό ψήσιμο και του χρόνου με υγεία!

Φωτεινή Πουρνάρα